'Samen beter worden zonder dokter'
Strijd tegen diabetes type2: initiatieven (6)
Een van de snelst stijgende chronische ziekten van
deze tijd is diabetes type2. Onderzoekers van
het Erasmus MC (2015) berekenden dat 1 op 3 van de huidige volwassenen
diabetes krijgt. In Nederland worden tal van initiatieven op touw gezet om het
tij te keren. In deze rubriek vertellen diverse betrokkenen over het initiatief
waar zij hun schouders onder zetten. Huub ter Haar vertelt over zijn geesteskind, Herstelcirkel in de Wijk, dat tal van prijzen en awards in de wacht sleepte de
afgelopen jaren. Ter Haars missie, 'Innovatie realiseren die de veerkracht van
mensen en hun leefomgeving versterken, met behulp van een heldere strategie',
komt hierin volledig tot uiting.
 |
| Samen koken (Foto: pr) |
'We krijgen nu de rekening gepresenteerd
van zestig jaar industrieel bewerkt voedsel, weinig bewegen en
een stressvolle samenleving', zo vat zorgpionier Huub ter Haar
het probleem samen waar we als westerse wereld mee te kampen hebben. Naar
aanleiding van een ervaring in de eigen familiekring kreeg hij het idee om een
aanpak uit te werken om mensen met diabetes type 2 zelf de
regie te laten nemen over hun gezondheid. Met dat idee ging hij de boer op en
trof op zijn tocht tal van ervaringsdeskundigen, artsen en directeuren. Samen
met huisarts en onderzoeker Henk Schers en Patrick Stoteler, destijds regiomanager bij Menzis, ontwikkelde hij Herstelcirkel in de Wijk (HCIW).
Zelfsturing
 |
| Huub ter Haar (Foto: Gerard Verschooten) |
'Mensen met diabetes type 2 zitten gevangen in een
vicieuze cirkel. En die gevangenschap wordt versterkt door de manier waarop de
gezondheidszorg tot nu toe omging met deze aandoening', aldus de innovator.
Groepsdynamiek
'De aanpak van HCIW is karakteristiek, omdat het een coöperatieve aanpak is. Dat betekent
dat de leden het
initiatief nemen. Onze slogan is dan ook:
Samen beter worden zonder dokter. De deelnemers stellen
hun eigen doelen en
realiseren die met behulp van de groepsdynamiek. Deelnemers krijgen individuele begeleiding van een leefkrachtcoach.
De groep kent bovendien een regisseur die de verlangens in de groep
rubriceert, de activiteiten aanjaagt en de (leefstijl)deskundigen die nodig
zijn ter ondersteuning erbij zoekt. 'De groep is een ontzettend belangrijke
spiegel, want de helft van gedragsverandering komt tot stand door nabootsing.
Daarnaast is de groep een bron van troost, van inspiratie en van kennis. Bovendien ervaren de deelnemers de groep
ook als een stok achter de deur.’
Leefkrachtbevordering
Ter Haar wil een duidelijk onderscheid maken tussen
leefstijl en leefkracht. 'Leefstijl is het opvolgen van regels die je gezonder
maken. Maar leefkracht gaat over het verinnerlijken van nieuw gedrag. Wij
onderscheiden daarbij drie stappen. Het eerste is het vergroten van je sturend
vermogen. Als het gaat om onze gezondheid hebben we ons de afgelopen decennia
uitgeleverd aan de autoriteiten, buiten onszelf. Alle beloftes van de
gezondheidsindustrie hebben ons afhankelijk gemaakt.' Een tweede aspect van
leefkracht is dat mensen weer echt gaan voelen wat hun energie geeft. Dat kan
over voeding gaan, maar ook over werk of leefomstandigheden. De derde stap is
dat deelnemers een ander zelfbeeld krijgen. 'Als mensen minder gemedicaliseerd
zijn omdat ze meer mogelijkheden ontdekken, en dus meer zelfsturing kunnen
geven, dan geeft dat een enorme boost aan hoe ze naar zichzelf kijken!'
Plezier en beloning
Een van de uitgangspunten die
leefkrachtcoaches gebruiken om deelnemers te begeleiden in het verinnerlijken
van nieuw gedrag is plezier en beloning. 'Als je iets doet waar je geen plezier
aan beleeft, en je ziet er geen beloning voor terug, moet je er niet aan
beginnen. Ga dan eerst op zoek naar het plezier en de beloning. Wat zou het
plezier kunnen zijn van twee keer per week wandelen? Weet je dat niet? Zoek het
dan eens uit. Vraag het bijvoorbeeld aan mensen die het al doen.'
 |
| Samen wandelen (Foto: pr) |
Succes
De eerste Herstelcirkel is medio
2016 gestart in Nijmegen-Lent, met
ondersteuning van zorggroep STIELO, de
zorggroep waaraan Henk Schers als huisarts verbonden is, en met steun van zorgverzekeraar Menzis.
Het onderzoek van Radboudumc toont aan dat bijna alle deelnemers na een jaar
meer grip op hun gezondheid te hebben (90%). Zeventig procent heeft de medicatie verlaagd of afgebouwd; 95%
is meer koolhydraatarm gaan eten en 60% laat een daling zien van de BMI. Hierna
startten er nieuwe groepen in Nijmegen-Noord, in Huissen en Elst. Komend najaar
gaan nieuwe coöperaties ook elders van start.
Het initiatief kent grote belangstelling
vanuit het innovatieve zorgveld. Zo won het in 2017 de Koploperprijs van Radboudumc, won het de
Excellence Award 2018
van Value Based Health Care Europe en mocht het de Professor Lambertsprijs 2018
- uitgereikt door de Nederlandse Diabetes Federatie -
in ontvangst nemen.
Protocol opzij leggen
De aanpak van HCIW zorgt ervoor dat
deelnemers meer op afstand
komen te staan van de eerstelijns
zorgverlening. 'In ons verandermodel hebben wij gezegd: het is
belangrijk dat mensen willen, kunnen en mogen veranderen. Dat mogen
veranderen wordt geleverd door de huisarts en praktijkondersteuner. Als die zich meer terughoudend opstellen, geven zij de deelnemer de ruimte om meer verantwoordelijkheid te
nemen. De kunst is dat
mensen de ruimte krijgen om hun eigen
sleutel te vinden om te kunnen veranderen.'
Deze aanpak betekent op termijn dat het
protocol moet worden aangepast, want dat voorziet bijvoorbeeld nog niet in het afbouwen van
medicatie. Artsen en andere
zorgaanbieders die de ervaringsverhalen horen van deelnemers vinden het
indrukwekkend te zien dat het sturend vermogen en de keuzemogelijkheden zo zijn
toegenomen. 'Ze zijn vooral onder de indruk van de vastberadenheid en de kracht
die de deelnemers uitstralen.'
Reacties
Een reactie posten