Medisch Fysioloog Peter Voshol: 'Neem verse, onbewerkte voeding als uitgangspunt.'

Strijd tegen diabetes type2: initiatieven (3)


Een van de snelst stijgende chronische ziekten van deze tijd is diabetes type2. Net als bij hart- en vaatziekten, obesitas, en diverse vormen van kanker is leefstijl ook op diabetes type2 van grote invloed. Onderzoekers van het Erasmus MC berekenden dat 1 op 3 van de huidige volwassenen diabetes krijgt. In Nederland worden tal van initiatieven op touw gezet om het tij te keren. In deze rubriek vertellen diverse betrokkenen over het initiatief waar zij hun schouders onder zetten.


Medisch fysioloog Peter Vosholals Senior Onderzoeker  verbonden aan het Louis Bolk Instituut (LBI), is medeoprichter van Stichting Voeding Leeft. Daarnaast is hij bakker en de oprichter van Brood Leeft

Nadat Peter Voshol promoveerde aan de universiteit van Groningen werkte hij onder meer bij het Joslin Diabetes Centre aan de Harvard Medical School (Boston), en werd later directeur pre-klinische ziekte modellen aan het Instituut voor Metabole Wetenschappen in Cambridge, UK. ‘Academisch kwamen we tot veel waardevolle inzichten. Maar ik vond dat het heel ver af stond van de praktijk. Ik vroeg me af: Wat heeft iemand met diabetes type2 hier nu concreet aan?’ Voshol brainstormde met onder meer Martijn van Beek en Albert van der Velde: Hoe kunnen we voeding inbrengen in het curatieve domein?  Zo ontstond de Stichting Voeding Leeft die huisartsen en specialisten van informatie voorziet over leefstijl en voedingspatronen, zodat zij dit ter sprake kunnen brengen binnen hun praktijk. De stichting zette een aantal jaren geleden het programma Keer Diabetes2 Om op. 

Invloed


Een van de krachten van het programma vindt Voshol het inzicht dat deelnemers verwerven over hun eigen stofwisseling. Met gezonde voeding als basis onderzoeken ze wat voor hen werkt. ‘De eerste tweede dag start de groep met een ontbijt van volvette kwark met noten of een ruim gevulde omelet . Mensen zeggen dan: Ja maar…dat mocht ik vroeger niet eten! Men is daar echt bang voor. Waarom? Ga eens meten, en onderzoeken wat voor effect dat heeft op je glucosewaarden.’ De grootste inzichten ontstaan als mensen gedurende de dag hun glucose gaan meten. ‘Ze zien letterlijk: Als ik dit eet, gaat mijn glucose omhoog, en als ik dat eet, gaat ie omlaag!’ Dat hun glucosewaarden zo kunnen verschillen gedurende de dag, is voor velen een verrassing, en de ervaring dat ze zelf invloed daarop kunnen uitoefenen, vermindert de stress over hun ziekte, wat vervolgens een gunstig effect heeft op hun glucoseregulatie en dus hun diabetes.

Deelnemers leren veel over wat diabetes eigenlijk is, en wat allemaal van invloed is op het verloop van de aandoening. Ze kunnen niet meer de handen in de lucht steken en zeggen: Ik heb een ziekte, en ik kan daar niets aan doen. Voshol: ‘In plaats van het slachtoffer te zijn van een ziekte, kunnen ze zelf de regie pakken. Het concept is heel simpel: ga terug naar de basis en ga koken: vers en onbewerkt. Gezonde voeding als uitgangspunt.’

Regelmatig stelt hij vast dat er veel onwetendheid is over voeding. Hij benadrukt dat het wel degelijk uitmaakt of je bijvoorbeeld rauwe of gekookte wortelen eet. ‘De fysiologie wordt vaak te simplistisch neergezet, omdat men heel veel dingen gewoon uitsluit. Koolhydraten in een appel of in appelsap zijn twee verschillende dingen. Het zijn precies dezelfde koolhydraten, maar de fysiologie is anders, en dus reageert je systeem anders. En het hangt er ook van af bij wie.’

Beeldvorming


De onderzoeker benadrukt dat de beeldvorming over voedingsmiddelen vaak niet correct is. ‘We kunnen tarwe of brood de schuld geven, maar niemand heeft het over het proces: hoe we van dat tarwe tot aan brood gekomen zijn. Zit daar geen verschil tussen? Maakt het uit of ik het in 2 uur doe of dat ik er 24 uur over doe om dat brood te maken? Of ik alleen maar meel, water, zout en een beetje gist of desem erin doe, of dat ik er allerlei broodverbeteraars en versnellers aan toevoeg? De chemici zeggen: Zodra het brood gebakken is, zitten die toevoegingen er niet meer in want dat wordt door de hitte gerelativeerd. Is dat zo? Want het doet wel iets, anders voeg je het er niet aan toe.’

Workshop brood bakken
Zelf vindt Voshol het belangrijk waar zijn voeding vandaan komt. ‘Het Louis Bolk Instituut werkt ook echt van grond tot mond. We kennen de bodem, en weten wat we erop willen telen. Moet dat efficiënter? Kan dat met minder CO2 uitstoot? Wat gaan we meten? En geeft het dan ook nog een definitie van een kwaliteit, die een relatie heeft met onze gezondheid?’ Het LBI doet -  in samenwerking met universiteiten – onderzoek in zorginstellingen waar ook patiëntenzorg is en klinische waardes te meten zijn. Zo proberen de wetenschappers de relatie tussen gezonde voeding en het welbevinden van bijvoorbeeld ouderen aan te tonen. ‘Inmiddels zijn er een aantal voorbeelden waarbij het personeel aangeeft: Sinds wij een andere vorm van koken hebben, en andere ingrediënten aanbieden, zien wij een dalende lijn in hoeveel er gerapporteerd wordt aan incidenten en agressie. Dat is een klein getal, maar elke keer is het weer eentje erbij, en het blijft ook doorgaan. Op een bepaald moment kan je niet meer ontkennen dat daar een relatie tussen bestaat.’ Daarnaast komen locatiemanagers met een opvallende mededeling. Voshol: ‘Ze hebben ook minder ziekteverzuim bij hun personeel. Dat vind ik ook heel interessant. Komt dat doordat de patiënt zich beter voelt, en er minder agressie is, en dus een betere werksfeer? Of omdat het personeel mee eet met de verse ingrediënten die de patiënten eten?’ Die vragen beantwoorden vraagt veel tijd en onderzoek. 

Stichting Voeding Leeft kijkt ook naar de bredere context, en wil dit toepassen op andere chronische aandoeningen. Over het antwoord op de vraag Is het genezen of is het omkeren?  is niet iedereen het eens. ‘Zeker bij diabetes type2 is het duidelijk. Bloedglucose waarden kan je meten. Als dat beter wordt, betekent dat het in principe beter met jou gaat. Genezen is altijd wel een gevaarlijk woord. Maar het maakt in ieder geval de ziektelast minder.’

Handvatten


Voshol realiseert zich dat een leefpatroon wijzigen voor de ene persoon makkelijker is dan voor de andere. ‘Het gaat altijd om de persoon. De persoon was er altijd eerder dan de diabetes, en met die persoon moet je werken. Dat is de uitdaging.’ Vaak gaan zorgprofessionals ervan uit dat een verandering van leefstijl te moeilijk is voor hun patiënt. ‘We weten gewoon – en dat blijkt uit veel studies – als je 100 mensen een veranderingsprogramma aanbiedt, dan zijn er 5 tot 10 %, misschien wel 20 %, die snappen het en die gaan als een trein. En hetzelfde percentage heeft er geen zin in, wil het niet. Die mensen proberen het een paar dagen, en zijn er dan klaar mee. Maar die middengroep heeft nog even een handreiking nodig, een 1-op-1sessie, of andere hulp. Die moet je de juiste handvatten geven.’

Peter Voshol verzorgt regelmatig nascholing 
Net als de patiënt houden zorgprofessionals zich volgens de fysioloog vaak angstvallig aan algemene richtlijnen. De ene calorie is de andere niet, het ene lichaam heeft een andere stofwisseling dan het andere, en toch klampt men zich vast aan een bepaald cijfer. ‘Die angst is nergens voor nodig. Ga gewoon voelen en kijken wat er gebeurt, en ga experimenteren. Je gaat er echt niet aan dood. Alleen niet eten is eindig, en als je heel veel eet, is dat uiteindelijk ook niet al te best. Maar je kan makkelijk schuiven. Ga kijken wat er bij jou past om te veranderen aan je voeding. Maar ga terug naar vers en onbewerkt.’


Reacties

Populaire posts van deze blog

'Door mijn leefstijl voel ik me stukken beter'

'Met voeding en beweging heb je zelf impact op je gezondheid'

'Bewegen is eigenlijk een gratis medicijn'